مواد شیمیایی بخش بسیار مهمی از زندگی انسان ها را تحت تاثیر قرار داده است. در واقع هر ماده خوراکی و مصرفی در خانه ها قطعا در کمترین حالت ممکن در ترکیبات ساخت خود، یک ماده شیمیایی دارد.
شاید شنیدن این موضوع کمی ترسناک و نگران کننده باشد، ولی باید عنوان کرد که به هر حال با صنعتی شدن همه جانبه زندگی استفاده از مواد شیمیایی امری اجتناب ناپذیر می باشد.
برخی از این مواد در گریدهای صنعتی تولید می شوند که هیچگونه مصرف خوراکی ندارند و برخی دیگر در گریدهای خوراکی تولید می شوند که به طور معمول در صنایع تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند.
ما در این مقاله سعی کرده ایم که شما را با برخی از خطرناک ترین مواد شیمیایی جهان آشنا کنیم. موادی که شاید بطور معمول در زندگی روزمره خود از آنها با کاربردهای مختلف استفاده کرده باشید. ولی از این موضوع که ممکن است این ماده خیلی خطرناک تر از آن چیزی باشد که شما تصور میکنید، بی اطلاع باشید.
محلول آمونیاک
آمونیاک محلولی که به عنوان ماده اولیه در تولید انواع محصولات تمیزکننده خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، آمونیاک مایع هنگامی که در معرض اکسیژن قرار می گیرد خطرناک می شود و به گاز آمونیاک تبدیل می کند. این ماده در کمتر از چند دقیقه می تواند عوارض ناشی از مسمومیت را بروز دهد. حتی در شرایط حاد موجب مرگ فرد مسموم می شود.
اسید کلریدریک (جوهر نمک)
اسید هیدروکلریک که با نام عامیانه جوهر نمک در بین مردم شناخته می شود، یک ماده اولیه اصلی در تولیدات صنایع مختلف می باشد. در دسته بندی قوی ترین اسیدهای دنیا اسید هیدروکلریک یک ماده شیمیایی مهم در پردازش و ساخت فلزات، پارچه و لاستیک است. این ماده یکی از قوی ترین اسیدهای جهان است و ممکن است در سطوح بسیار کم قرار گرفتن در معرض آن باعث آسیب دائمی شود.
قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض اسید هیدروکلریک باعث سوزش چشم ها و سایر بافت های نرم می شود. اولین علامت هشدار دهنده اغلب سرفه شدید و مشکل در تنفس است. با افزایش طول مدت قرار گرفتن در معرض اسید کلریدریک قربانیان دچار خونریزی داخلی و نارسایی دستگاه گوارش شده و سرانجام مرگ رخ می دهد.
هیدروژن پراکسید (آب اکسیژنه)
آب اکسیژنه محصولی که در غلظت های بسیار کم در تولید شوینده ها و همچنین در تولید دهانشویه ها مورد استفاده قرار می گیرد. ولی در صورتی که این ماده در خلوص بالای 70 درصد بکار گرفته شود در چشم بر هم زدنی منفجر خواهد شد. در غلظت های آزمایشگاهی بالاتر از 70 درصد با کوچکترین اشاره منفجر خواهد شد، بمب گذاران سال 2005 متروی لندن از هیدروژن پراکسید به عنوان ماده منفجره استفاده کرده و جان 25 نفر را گرفتند.
نیکوتین
اسم این ماده را بسیار شنیده ایم چرا که درصد بسیار کمی از مواد تشکیل دهنده سیگار را شامل می شود. تماس با فرم خالص این مایع در کمتر از چند ساعت باعث مرگ می شود چون نیکوتین از طریق سلول های غشایی پوست و سر مستقیما وارد جریان خون می شود. سیگارهایی که از برچسب های نیکوتین استفاده می کنند به راحتی ممکن است دچار اوردوز مرگ شوند.
پرکلرین
کلر پودری سفید رنگ و بسیار پر مصرف در صنایع مختلف می باشد. به عنوان سفید کننده در تولید پودرهای شوینده و انواع تمیزکننده و همچنین در ساخت انواع مدارهای الکترونیکی کاربرد دارد.
پرکلرین در حالت گاز جز کشنده ترین مواد شیمیایی جهان شناخته می شود. اگر در خصوص جنگ های بزرگ در جهان مطالعه کرده باشید قطعا بارها نام این ماده را شنیده اید. بخصوص در جنگ های جهانی برای کشتن هزارها تن انسان از گاز خطرناک کلر استفاده شده است.
سارین
سارین یک عامل عصبی بسیار قدرتمند است که قربانیان در معرض را در کمتر از 10 دقیقه از بین می برد. عضلات ریه در نتیجه استنشاق این ماده فلج شده و از کار می افتد.
سارین به طور کلی سلاح کشتار جمعی در نظر گرفته می شود و تولید و انبار کردن سارین از آوریل 1997 توسط کنوانسیون سلاح های شیمیایی سال 1993 غیرقانونی اعلام شده است.
VX
VX یا Venomous Agent یک عامل عصبی خطرناک است که به طور خاص برای استفاده در جنگ طراحی شده است. این ترکیب توسط محققان نظام انگلیس تولید شده است و دوزهای آن به حداقل 10 میلی گرم می رسد.
VX می تواند از طریق پوست وارد بدن شود به راحتی در محیط تجزیه نمی شود. قرار گرفتن در معرض VX با فعال شدن مداوم غدد و ماهیچه ها باعث مرگ فرد می شود. مرگ هنگامی رخ می دهد که دستگاه تنفسی از کار بیفتد.
اسید سولفوریک
سولفوریک اسید که به سلطان اسیدهای جهان شهرت دارد، خطرناک ترین اسید در بین عموم می باشد. درصد خورندگی بسیار بالا این اسید در کمترین زمان ممکن به عمق بافت های بدن نفوذ می کند و صدمات جبران ناپذیری به جای می گذارد.
تا جایی استفاده غیرقانونی از این ماده منع قانونی دارد که در صورت اسید پاشی قانون مجازات بسیار سنگینی برای مجرم در نظر گرفته است.
سیانور پتاسیم
سیانید پتاسیم یک ماده شیمیایی بسیار سمی است که در عرض چند دقیقه انسان را می کشد. قربانیان این ماده شیمیایی امثال اوا براون (شریک دیرینه هیتلر)، جوزف گوبلز، هاینریش هیملر، آلن تورینگ و بسیاری دیگر هستند. سیانید پتاسیم همچنین توسط آنتولوژیست های حرفه ای به عنوان عامل کشتار در شیشه های جمع آوری نمونه های حشرات استفاده می شود.
اسید فلوئوریدریک
فلور با قدرت بسیار بالای خورندگی به اسید شیشه خور شهرت دارد. این یک ترکیب به اصطلاح interhalogen است که بی رنگ، بسیار خورنده و یک ماده شیمیایی بسیار واکنش پذیر است.
این ماده عمدتا به عنوان سوخت موشک مورد استفاده قرار می گیرد و فقط در ظروف فلزی حاوی فلورین قابل ذخیره است. هنگامی که این ماده شیمیایی خطرناک با آب در تماس قرار می گیرد منجر به واکنش بسیار انفجاری خواهد شد.
سم بوتولینوم A (سم بوتاکس)
سم بوتولینوم A یا بوتاکس یک ماده شیمیایی آرایشی بسیار رایج است که به نظر می رسد یکی از سمی ترین ترکیبات موجود در طبیعت نیز هست.
این ماده انقدر سمی است که فقط ۱.۳-۲.۱ نانوگرم / کیلوگرم از آن کافی است که در صورت تزریق کسی را بکشد. به دلیل توانایی فلج کردن عضلات برای درمان مواردی مانند چین و چروک و اسپاسم عضلات در دوزهای بسیار کم مناسب است.
گاز مونو اکسید کربن
این گاز بی رنگ و بی بو اگرچه بیشتر اوقات با نشت در خانه جان افراد را می گیرد اما مونو اکسید کربن در فضاهای صنعتی محصور نیز یک مشکل جدی است. مونو اکسید کربن محصول طبیعی موتورهای احتراق داخلی است، همانطور که در بعضی از لیفتراک ها یا وسایل نقلیه حمل و نقل داخل یک کارخانه نیز مشاهده می شود و برای انسان عملا غیر قابل کشف است.
مسمومیت با مونو اکسید کربن زمانی رخ می دهد که شخصی در طی چند دقیقه یا چند ساعت در معرض بیش از 50 ppm آن قرار بگیرد. افرادی که در معرض این گاز قرار می گیرند دچار سردرد و سردرگمی شده و سرانجام دستگاه تنفسی آن ها از کار می افتد.
سولفید هیدروژن
سولفید هیدروژن گازی است بی رنگ، سمی و آتش گیر که بوی آن شبیه به بوی تخم مرغ فاسد است. استنشاق بیش از حد این گاز سبب به کما رفتن و مرگ می شود.
باتراچو
سم باتراچو قوی ترین سم غیرپپتیدی است. سم معروف قورباغه های زهرآگین با استفاده از این ماده ساخته می شود. تا به امروز هیچ پادزهری برای این سم ساخته نشده است.
استریکنین (سم کشاورزی)
استریکنین سمی بسیار قوی است که اندازه 0/16 میلیگرم آن بر کیلوگرم واحد وزن موش و 1 تا 2 میلیگرم آن بر کیلوگرم واحد وزن انسان کشنده سریع است. آلکالوئیدی بی رنگ و کریستالی است که به عنوان آفت کش استفاده می شود. استرکنین باعث تشنج عضلانی و در نهایت مرگ از طریق خفگی یا خستگی محض می شود.
آرسنیک
آرسنیک یکی دیگر از مواد بسیار معروف لیست خطرناک ترین مواد شیمیایی جهان است. مانند سرب قرار گرفتن در معرض آرسنیک می تواند موجب مسمومیت و نهایتا مرگ شود. بلع آن نیز مرگ دردآوری را به همراه خواهد داشت. شایع است که آرسنیک باعث مرگ ناپلئون شد که البته بسیاری به صحت آن شک دارند.
آلومینیوم فسفید (قرص برنج)
آلومینیوم فسفید که در بین مردم به قرص برنج شناخته می شود، ماده ای بسیار کشنده که در کمتر از 10 دقیقه پس از مصرف با بزاق دهان واکنش می دهد. تمامی اعضای داخلی بدن را فاسد کرده و مرگ بسیار دردناکی را برای فرد مصرف کننده به دنبال دارد.
عامل نارنجی
تترا کلرو دی بنزونوپی دیوکسین ماده اصلی کشنده موجود در عامل نارنجی است. عامل نارنجی در خلال جنگ ویتنام برای خلع سلاح کردن برخی از مناطق این کشور مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده باعث ایجاد تغییرات شدید در نوزادان قبل از تولد می شود. همچنین ضایعات پوستی شدیدی را برای افرادی که در معرض آن قرار دارند به وجود می آورد.
باتراکوتوکسین
باتراکوتوکسین از جمله خطرناک ترین مواد شیمیایی است که می تواند در دم جان یک انسان را بگیرد. این ماده قوی ترین سم غیر پپتیدی موجود است. باتراکوتوکسین معمولا از پوست قورباغه سمی استخراج می شود. بومیان آفریقایی از این ماده برای سمی نمودن تیرهای خود استفاده می کنند. جالب است بدانید این ماده خطرناک به صورت مستقیم در پوست قورباغه ها وجود ندارد و تولید آن نتیجه هضم سوسک های Melyrid است.
جیوه
جیوه نیز مانند سرب یکی دیگر از خطرناک ترین مواد شیمیایی است. در قدیم از آن در فرآیند ساخت کلاه استفاده می شد و بعدها مشخص شد کسانی که در معرض آن قرار دارند به تدریج دچار زوال عقل خواهند شد.جیوه در دمای اتاق مایع است و می تواند به راحتی تبخیر شود. اما نکته نگران کننده تر این است که جیوه می تواند به راحتی از طریق پوست جذب شود.
سرب
یکی از فلزات پرکاربرد در دنیای ماست، در قدیم برای ساخت بسیاری از تجهیزات ساختمانی از آن استفاده می شد. اما امروزه می دانیم که سرب ماده ای سمی است.
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سرب باعث مسمومیت و در نهایت مرگ می شود، خصوصا زنان باردار و کودکان باید از برخورد با آن اجتناب کنند زیرا باعث اخلال در رشد عصبی کودک می شود.
اتیلن گلایکول
این ماده در ضدیخ ماشین شما هم هست. ارزان است و به شدت ساده به نظر می رسد. سطح سمیت میانه ای دارد، با این حال مزه شیرین آن می تواند سبب شود فرد در خوردن آن افراط کند و در نتیجه اتیلن گلایکول بر اثر متابولیسم به ماده خطرناک تر اگزالیک اسید تبدیل شود.
این ماده را از دسترس حیوانات دور نگه دارید چون ممکن است آن را با منبع غذا اشتباه بگیرند.
در صورت خوردن مقدار زیادی اتیلن گلایکول مرگ به آرامی رخ می دهد و اندام بدن به صورت سیستماتیک و در عرض یک بازه 72 ساعته از رده خارج می شوند، راه درمان تجویز الکل خوراکی (اتیل الکل) است چون الکل با اتیلن گلایکول برای جذب شدن در بدن رقابت خواهد کرد و جلوی جذب آن را خواهد گرفت.
نابون
یکی از نخستین عامل های اعصاب شناخته شده است، این ماده که بی میوه می دهد به شکل مه در جایی پاشیده شده و سبب تشنج و فلج شدن می شود. نابون خیلی کشنده نیست اما موفقیت این ماده شیمیایی در جنگ به پیدایش سموم خطرناک تری نظیر ریسین و دومان منجر شده است، سربازان عراقی در آخرین روزهای جنگ ایران و عراق از این ماده برای کشتن هزاران ایران استفاده کردند.
لوله بازکن ها
این دسته از محصولات جهت شستشوی مجاری لوله ها از رسوبات و باز کردن گرفتگی ها برای مسرهای دور از دسترس استفاده می شوند. سدیم هیدروکسید و اسید سولفوریک از جمله ماد به کار رفته در این ترکیبات هستند.
این مواد به سبب خاصیت بازی و اسیدی که دارند، در تماس با پوست سبب سوختگی و تماس با چشم ممکن است سبب از دست دادن بینایی شوند. بنابراین هنگام استفاده ترجیحا باید از دستکش های مقاوم صنعتی برای جلوگیری از آسیب احتمالی استفاده کرد.
پودرهای شوینده
این پودرها بسته به نوع استفاده در ماشین لباسشویی و شستشوی دستی، حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند. از جمله آنها می توان به ترکیبات حاوی سولفات مانند سولفات آمونیوم و سدیم لوریل سولفات اشاره نمود.
هر دو ماده می توانند علائم حساسیتی را تشدید کنند. همچنین امروزه از اسانس هایی برای ایجاد بوی خوش در این محصولات استفاده می شود که ممکن است برای افراد مبتلا به آسم تنفسی ایجاد مشکل نمایند.
خطرناک ترین عناصر جدول تناوبی
وقت اشعه ی مواد رادیو اکتیو با سلول های موجودات زنده برخورد کند اگر باعث تغییر در ساختار DNA آن شود آن سلول به اصطلاح سرطانی می شود یعنی به فعالیت های اصلی خود ادامه نمیدهد یا کارهای مخرب دیگری انجام می دهد.
حال اگر انسان در معرض مواد رادیو اکتیو قرار بگیرد، اگر اشعه قوی باشد می تواند سلول ها را بیمار کند. اگر ذرات این مواد بلعیده یا تنفس شوند در صورتی که از نوع اشعه های ضعیف باشد خطرناک تر می شود و اگر قوی باشد خطر کمتری دارد.
-جیوه با نماد Hg
جیوه فلز است ولی مایع است یعنی می توانیم آن را در ظرف بریزیم. برای انسان بسیار سمی است و می تواند از طریق پوست هم جذب شود. این عنصر به سیستم عصبی مرکزی آسیب جدی وارد می کند، قرار گرفتن در معرض بخار جیوه و استنشاق آن می تواند اثرات زیانباری بر سیستم عصبی گوارشی و ایمنی بدن،ریه ها و کلیه ها بگذارد.
-روبیدیم با نماد Rb
روبیدیم یک فلز نرم و سمی و سوزان است. در صورت تماس پوست یا چشم با روبیدیم دچار سوزش می شوید که سریع باید کمک های اولیه را انجام دهید، سوختگی شدید و زخم های پوستی از اثرات تماس با روبیدیم است.
-فرانسیوم با نماد Fr
فرانسیم یک ماده سنگین با اثرات رادیو اکتیو است، این ماده برای سلامت مضر بوده و باعث سرطان می شود. فرانسیم نایاب و ناپایدار است و حدودا بیست دقیقه بعد از به دست آمدن از بین می رود و به چیز دیگری تبدیل می شود.
-آهن با نماد Fe
این عنصر در دوزهای پایین خطرناک نیست و حتی در اثر کمبود آن بدن دچار مشکل می شود ولی مسمومیت با آن می تواند مرگ بار باشد، مسمومیت با آهن زمانی رخ می دهد که دوز مصرفی آن بالای 10 تا 20 میلی گرم باشد. اگر بیش از 50 میلی گرم آهن وارد بدن شود می تواند باعث مسمومیت شدید شود.
سوالات متداول
1-ترکیب کدام مواد می تواند کشنده باشد؟
مخلوط کردن سفیدکننده و آمونیاک می تواند کشنده باشد. این دو پاک کننده خانگی که با هم ترکیب شوند، گاز سمی کلرآمین را آزاد می کنند. قرار گرفتن در معرض گاز کلرامین می تواند باعث تحریک چشم، بینی، گلو و ریه های شما شود، در غلظت های بالا می تواند منجر به کما و مرگ شود.
2-در صورت استنشاق مواد شیمیایی،چگونه به درمان ریه های خود کمک کنیم؟
از بخار درمانی استفاده کنید. استفاده از بخار آب به باز شدن مجاری تنفسی کمک می کند. همچنین به خالی شدن مخاط ریه ها با کمک سرفه های کنترل شده کمک می کند. در کنار این موارد، ورزش کردن، استفاده از چای سبز و همچنین کوبه های پشت قفسه سینه می تواند به درمان کمک کند.
3-چرا ترکیب وایتکس و جوهر نمک خطرناک است؟
بارها در اخبار و رسانه ها شاهد این موضوع بوده ایم که ترکیب این دو ماده توسط خانم های خانه دار به هدف هرچه بهتر تمیز کردن سطوح منجر به حوادث ناگوار، که کمترین آن مسمویت می باشد، شده اند. از آنجایی که در اثر ترکیب وایتکس و جوهر نمک مواد گاز کلر که به شدت سمی است، آزاد می شود، انجام این کار در محیط خانه به شدت خطرناک است.
قابل ذکر است که انجام این کار حتی ممکن است منتهی به مرگ شخص شود.